Jakie płaty występują w mózgu człowieka? Jakie są funkcje płatów mózgowych? Jakie są wyniki uszkodzeń danego płata? Odpowiedzi na te wszystkie pytania przedstawiam poniżej.
PŁAT POTYLICZNY
Funkcje:
-widzenie, analiza koloru, ruchu, kształtu, głębi
-skojarzenia wzrokowe, ocena
-decyduje czy wrażenie jest analizowane i jaki jest jego priorytet
Wyniki uszkodzeń płata potylicznego:
• dziury w polach wzrokowych (skotoma)
• trudności w umiejscowieniu widzianych obiektów
• halucynacje wzrokowe, niedokładne widzenie obiektów, widzenie aureoli
• trudności w rozpoznawaniu kolorów
• trudności w rozpoznawaniu znaków, symboli, słów pisanych
• trudności w rozpoznawaniu rysunków
• trudności w rozpoznawaniu ruchu obiektu
• trudności z czytaniem i/lub pisaniem
PŁAT CZOŁOWY
Funkcje:
– część górna – funkcje ruchowe, pierwotna kora ruchowa, kora przedruchowa, dodatkowa kora ruchowa
-pamięć wyuczonych działań ruchowych, nawyki, specyficzne schematy zachowań, wyrazy twarzy
– lewy płat – obszar Brocka (mowa)
– pola czołowe oczu (ruch gałek ocznych zależny od woli)
– część przedczołowa: „zdawanie sobie sprawy”
– planowanie i inicjacja działania w odpowiedzi na zdarzenia zewnętrzne, oceny sytuacji
-przewidywanie konsekwencji działań – symulacje w modelu świata
-konformizm społeczny, takt, wyczucie sytuacji
-analiza i kontrola stanów emocjonalnych, ekspresji językowej
-uczucia błogostanu (układ nagrody), frustracji, lęku i napięcia
– lewy płat – kojarzenie znaczenia i symbolu (słowa), kojarzenie sytuacyjne
-pamięć robocza, wola działania, podejmowanie decyzji, relacje czasowe, kontrola sekwencji zdarzeń
-część podstawna, kora okołooczodołowa
Wyniki uszkodzeń płata czołowego:
• utrata możliwości poruszania częściami ciała, afazja Brocka
• niezdolność do planowania wykonania sekwencji ruchów
• niezdolność do działań spontanicznych, schematyczność myślenia
• „zapętlenie”, uporczywe nawracanie do jednej myśli
• trudności w koncentracji na danym zadaniu, problemie
• niestabilność emocjonalna; zmiany nastroju, zachowania agresywne
• lewy płat – depresja, prawy – zadowolenie
• prawy tylny – trudności w zrozumieniu kawałów i śmiesznych rysunków,
• preferencje dla niewybrednego humoru, zmiany osobowości
PŁAT SKRONIOWY
Funkcje:
• zakręt górny i wieczko: słuch muzyczny, fonematyczny i wrażenia dźwiękowe
• obszar Wernickego – rozumienie mowy, gramatyka, prozodia
• zakręt dolny: rozpoznawanie obiektów, kategoryzacja obiektów, pamięć werbalna, zapamiętywanie
• część podstawna: analiza zapachów
Wyniki uszkodzeń płata skroniowego:
- zaburzenia słuchu, rozumienia mowy i percepcji dźwięków
- zaburzenia wybiórczej uwagi na bodźce słuchowe i wzrokowe
- problemy w rozpoznawaniu widzianych obiektów; trudności w rozpoznawaniu twarzy (prozopagnozja)
- upośledzenie porządkowania i kategoryzacji informacji werbalnych
- lewa półkula – trudności w rozumieniu mowy (afazja Wernickego)
- uszkodzenia prawej półkuli mogą spowodować słowotok
- trudności w opisywaniu widzianych obiektów
- zaburzenia pamięci – amnezja następcza, problemy z przypominaniem
- zaburzenia zachowań seksualnych
- zaburzenia kontroli zachowań agresywnych
PŁAT CIEMIENIOWY
Funkcje:
– część górna: czucie dotyku, temperatury, bólu,
umiejscowienie wrażeń czuciowych
– prawa część dolna: orientacja przestrzenna, układ odniesienia na podstawie wrażeń wzrokowych
– lewa część dolna: modelowanie relacji przestrzennych ruchów palców
– pomiędzy i część przyśrodkowa: celowe ruchy, integracja ruchu i wzroku
integracja czucia i wzroku w jeden percept
-manipulacja obiektami wymagająca koordynacji i wyobraźni przestrzenno/ruchowej
-rozumienie języka symbolicznego, pojęć abstrakcyjnych, geometrycznych
Wyniki uszkodzeń płata ciemieniowego:
• całkowita niepodzielność uwagi, niezdolność do skupiania wzroku (apraksja wzrokowa)
• trudności w orientacji przestrzennej, trudności w integracji wrażeń wzrokowych w całość (symultagnozja)
• niezdolność do celowego działania wymagającego ruchu (apraksja), problemy w troszczeniu się o siebie
• prawy – brak świadomości niektórych obszarów przestrzeni i części ciała (jednostronne zaniedbanie)
• trudności w liczeniu (dyskalkulia) i matematyce, zarówno algebrze jak i geometrii
• niezdolność do nazwania obiektu (anomia)
• niezdolność do umiejscowania słów pisanych (agrafia)
• problemy z czytaniem
• niezdolność do odróżnienia kierunków, lewa-prawa
• trudności w koordynacji ruchu oczu i rąk
• anozognozja, zaprzeczanie niesprawności
• trudności w rysowaniu
• trudności w konstruowaniu obiektów
• zaburzenia osobowości (zwykle lezje ciemieniowo-skroniowe).
1] Z notatek własnych na studiach
